Inspiratie: Laaggeletterden betrekken in je participatie- en communicatieaanpak

Wat betekent het betrekken van laaggeletterden voor je participatie- en communicatieaanpak? Waar houd je rekening mee als je mensen betrekt die moeite hebben om te begrijpen wat er in de brieven van de gemeente staat. Hoe betrek je ze dan? Hoe ga je hier mee om?  In dit artikel geven we 5 tips en delen we onze ervaringen uit de praktijk.

1. Betrek je inwoners, dan betrek je laaggeletterden

Laaggeletterdheid komt veel voor en is wijdverspreid. Je weet op voorhand niet wie er laaggeletterd is. Als je contact hebt met professionals, dan is de kans klein dat je te maken krijgt met laaggeletterden. Maar zodra je een groep inwoners betrekt is de kans aanwezig dat je ook te maken hebt met mensen die laaggeletterd zijn.

Houd er dus rekening mee als je de afweging moet maken welk perspectief je nodig hebt voor het beantwoorden van je participatievraag. Als je het inwonersperspectief nodig hebt, dan mag iedereen meepraten. In dit geval moet je dus rekening houden met laaggeletterdheid.

2. Communiceer Kernachtig, niet kinderachtig

Er zijn enkele basisprincipes die zowel opgaan voor het inrichten van je communicatie als je participatie. Zorg voor een begrijpelijke inhoud: vraag jezelf hardop af ‘Wat ik daar eigenlijk mee bedoel’ en communiceer deze boodschap.

 3. Communiceer en participeer audiovisueel

Denk goed na over hoe je je participatie en communicatie indeelt. Omdat laaggeletterden moeite hebben met lezen zijn teksten niet het meest geschikt.  Audiovisuele communicatievormen zoals filmpjes en plaatjes zijn beter. Hoewel het tegenstrijdig lijkt, zijn sociale media een goed medium om dit publiek te bereiken. Sociale media kunnen je helpen om op een laagdrempelige manier een groot publiek te bereiken met filmpjes en visuals.

Alhoewel digitale communicatie niet altijd een barrière vormt voor laaggeletterden, kunnen veel laaggeletterden wel makkelijk verdwalen op websites. Een voorleesfunctie kan hier heel erg bij helpen.

4. Houd je participatievormen persoonlijk

In de communicatie (en dus ook in participatie) geldt dat hoe persoonlijker je communiceert, hoe beter de boodschap over komt. Je helpt mensen die laaggeletterd zijn door ze de mogelijkheid tot persoonlijk contact te bieden. Zo kun je bijvoorbeeld samen een vragenlijst invullen.

Iets anders wat je kunt doen bij de inrichting van je participatietraject, is kiezen voor een participatievorm die synchroon is. Bijvoorbeeld een inloopuur waar mensen vragen kunnen stellen. Stimuleer daarbij interactie en check of de inhoud begrepen is. Dit doe je omdat veel mensen het toch wel lastig vinden om toe te geven dat ze de inhoud niet goed snappen.

5. Het betrekken van laaggeletterden vraagt tijd en geld

Communicatieprofessionals doen allemaal hun best om duidelijk te communiceren. We merken echter ook dat het lastig blijft om op zo’n manier te communiceren dat iedereen betrokken wordt. Het betrekken van laaggeletterden in je participatie- en communicatieaanpak kost tijd, aandacht en daarom ook geld. En dat terwijl de meeste trajecten het liefst gisteren nog afgerond moesten zijn. Houd hier dus van te voren rekening mee als je je participatie- of communicatieplan maakt.

Omgaan met laaggeletterdheid in de praktijk

Afgelopen jaren hebben we vanuit SIR communicatie & participatie gewerkt aan participatieprojecten waar het inwonersperspectief van groot belang was. Er is niet één type inwoner; de groep belanghebbenden is heel divers. Zo zijn er de zogenaamde ‘laaggeletterden’. Graag delen we een aantal voorbeelden uit concrete projecten waarbij we nadrukkelijk ook deze groepen hebben meegenomen.

Vaak gaat het bij participatieprojecten die we doen om initiatieven vanuit de overheid om aanpassingen te maken in de openbare ruimte. Denk daarbij aan het aanleggen van een fietssnelweg door een klein dorp of het onderzoeken van mogelijkheden voor het plaatsen van zonnepanelen langs Rijkswegen. Beide onderwerpen hebben een (in)directe impact op de leefomgeving van inwoners. Zij hebben dus vanuit een inwonersperspectief een belang bij het betreffende participatieproces en worden dus ook op die manier betrokken.

Audiovisuele vormen

We hebben bij beide projecten gebruik gemaakt videomateriaal om zo op een laagdrempelige en eenvoudige manier inwoners te informeren over het project. Zo hebben we bij het project Duurzaamheidsroute A35 gebruik gemaakt van een uitleganimatie om mensen te informeren over het project, waarover en hoe men kan meedenken.

Persoonlijk communiceren

Zeker in coronatijd was het voor velen lastig om iedereen goed mee te nemen in een participatieproces. Met name laaggeletterden (en ouderen) zijn vaak technisch minder vaardig. Het is daarom belangrijk om naast de online participatiemomenten ook de mogelijkheid te bieden om op een andere manier in contact te komen. Zo bieden we op dit moment inwoners actief de mogelijkheid om een verdiepend gesprek te plannen met de omgevingsmanager van het project.

Tijdens het participatieproces voor de fietssnelweg F35 boden we mensen actief de mogelijkheid om een één-op-één afspraak te maken met de projectleider. Hier maakten veel deelnemers gebruik van.

Verschillende kanalen

Om inwoners te informeren over de (online) bijeenkomst voor zowel het project Duurzaamheidsroute A35 als het project F35 hebben we gebruik gemaakt van huis-aan-huis flyers. Dit werkt altijd goed. In deze flyers beperkten we de hoeveelheid inhoud en werkten we veel met afbeeldingen om de begrijpelijkheid te verhogen.

Meer weten?

Benieuwd naar manieren om specifieke doelgroepen zo goed mogelijk mee te nemen in jouw communicatie en/of participatieproces? Aarzel niet en neem vrijblijvend contact met ons op.